تجارب امیدوارانه بازنشستگان کرمانی در خانه امید

سن بازنشستگی نشان‌دهنده پختگی و کمال آدمی است. با این نگاه، سالمندی پرمعناتر و زیباتر می‌شود. از این رو بازنشستگان با حضور در خانه امید و با تغییر الگوی زندگی روزانه، به شبکه‌های اجتماعی و حمایتی جدیدی دست می‌یابند. از طرفی نیز توسعه گروه همسالان با تجارب متنوع و پختگی متفاوت نوعی سرمایه اجتماعی محسوب می‌شود. آمدوشد به خانه امید بازنشستگان را از انزوا و خانه‌نشینی خارج می‌کند، به گونه‌ای که با حضور در این مکان فرهنگی و اجتماعی، فرصتی تازه برای رشد مستمر، توجه متفاوت به نیازهای شخصی، و ارتباط معنا‌دار با خانواده و جامعه پیدا می‌کنند. در خانه امید مهارت‌آموزی و یادگیری شیوه‌های جدید زندگی، بازنشستگان را از یکنواختی و کرختی دور می‌کند و زمینه افزایش نشاط اجتماعی و تحرک جسمانی آنان را مهیا می‌سازد.
اختر روانبخش، بازنشسته آموزش‌وپرورش که داوطلبانه کلاس مهارت‌آموزی را در خانه امید کرمان برگزار می‌کند و از بازماندگان زلزله بم است، می‌گوید: «در زلزله بم عزیزان زیادی را از دست دادم. هشت سال با افسردگی شدید زندگی می‌کردم و در قفس ناامیدی به سر می‌بردم، به طوری که وقتی دخترانم من را به خانه امید آوردند حتی توان راه رفتن نداشتم، اما با پناه آوردن به این مکان زلال و باصفا نه‌تنها سلامت روحی، روانی و جسمی‌ام را به دست آورم، بلکه با برگزاری کلاس‌های آموزشی به‌عنوان کارآفرین نمونه استانی معرفی شدم و این همه را مدیون خانه امید هستم.»
وی با بیان اینکه با حضور در خانه امید دوباره متولد شده، اضافه می‌کند: «در کلاس‌های مهارت‌آموزی، پخت غذاهای محلی استان‌های مختلف، شیرینی‌پزی، خیاطی، بافتنی، قلاب‌بافی و نحوه استفاده از گیاهان دارویی را آموزش می‌دهیم. به‌گونه‌ای که در بازدید مدیرکل امور بانوان استانداری از این کلاس‌ها در خانه امید به‌عنوان زن کارآفرین انتخاب و تقدیر شدم؛ همچنین مسابقات مشاعره و بازی با کلمات را با هدف فعال نگه داشتن ذهن بازنشستگان در این کلاس‌ها دنبال می‌کنم.»
روانبخش ادامه می‌دهد: «از سال ۸۹ تاکنون در فعالیت‌های خانه امید حضور فعال دارم. به همین خاطر کتابی در مورد فعالیت‌های چندساله خانه امید در دست نوشتن دارم که به‌زودی با گرفتن مجوز آن را به چاپ می‌رسانم.»
سعیده اسماعیل مقدم، بازنشسته آموزش‌وپرورش، نیز می‌گوید: «در زلزله بم عزیزان زیادی را از دست دادم. این مسئله باعث شد کبد و قلبم مشکل پیدا کند و به فشارخون مبتلا شوم و از نظر روحی نیز افسردگی شدید پیدا کنم. از خانه امید اطلاع نداشتم، اما یکی از دوستان فرهنگی آن را به من معرفی کرد و من در این کلاس‌ها شرکت کردم. بودن در کنار هم‌سن‌وسال‌های خودم و دورهمی‌ها امید را به زندگی‌ام برگرداند. قبل از اینکه به این مکان فرهنگی بیایم دائم در خانه گریه می‌کردم، اما با آمدن به کلاس‌های آموزشی روحیه شادی پیدا کردم و از نگرانی‌های خانواده‌ام کاسته شد، رفتارم نسبت به قبل مثبت شد و از نظر روحی و جسمی متحول شدم.»
یکی از شیوه‌های رفع تنش‌های روانی به‌ویژه در دوران سالمندی سرودن و خواندن شعر در گروه است که به آن شعردرمانی می‌گویند. در شعردرمانی فرد سعی می‌کند تمام احساسات و اندیشه‌های آزاردهنده خود را در قالب کلمات و به شکل شعر مطرح کند. در این شیوه فرد به طور ناخودآگاه تمام رفتارها و علل ناکامی‌های خود را از طریق توصیف و خیال‌پردازی‌های آزادانه مطرح می‌کند. چون در جمع شعر می‌خواند، تاثیر غیرمستقیم اشعار کم‌کم به اعضای گروه کمکِ درمانی می‌کند تا خود را از بار غم‌ها تخلیه ‌کنند و توان برخورد با مشکلات را بیابند. از این رو بازنشستگان خانه امید کرمان با تشکیل گروه حافظ‌خوانی به سلامت روحی و روانی همدیگر کمک می‌کنند، چراکه حافظ به واسطه روح امیدواری موجود در شعرش و ستیز دائمی که با اهل ریا دارد، خود تشویق و تسکینی برای ادامه حیات بهتر و تلاش برای ساختن دنیای نو است. گروه حافظ‌خوانی بازنشستگان خانه امید به شاخص‌ترین حافظ‌خوانی استان کرمان از لحاظ کمی و کیفی تبدیل شده است، چون برنامه مدون در این زمینه دارد و به همین دلیل نتیجه‌بخش است.
محمدرضا متین مقدم، بازنشسته دانشگاه دولتی کرمان، می‌گوید: «محور ادبی سلسله نشست‌های حافظ‌خوانی در خانه امید تأثیر شگرفی بر ذهن، روح و روان مخاطبان بازنشسته گذاشته است. چراکه موزون و آهنگین بودن آن شادی‌آفرین است و ضمن اینکه یادگیری را بالا می‌برد، از آلزایمر پیشگیری می‌کند. به همین خاطر انتظار می‌کشم سه‌شنبه فرا رسد تا در کلاس‌های حافظ‌خوانی شرکت کنم و روحیه بگیرم.»
ناصر مهری‌زاده، بازنشسته آموزش‌وپرورش، با بیان اینکه خانه امید پلی برای افزایش علاقه به ادبیات و ارتباط بیشتر با هویت ملی است، می‌گوید: «خواننده عادی اکنون در حال فاصله گرفتن از ادبیات است؛ اما خانه امید در حال کوتاه کردن این فاصله در جامعه سالمندی است و ما را به معنویات نزدیک کرده است. شعر با اکسیری که در خود دارد باعث شده ما با مشکلات زندگی بهتر کنار بیاییم.» وی می‌افزاید: «در شعر جوهری است که باعث می‌شود ما تحرک فردی‌مان را بالا ببریم و با علاقه در ساعات گرم روز به سمت خانه امید حرکت کنیم و با شرکت در این کلاس‌ها از لحاظ روحی و جسمی متحول شویم. کلاس‌های حافظ‌خوانی ذهن مرا پویاتر کرده و تأثیر مثبتش آنقدر زیاد بوده که اصلاً به آلزایمر فکر نمی‌کنم.»
ماهرخ فرودنیا، بازنشسته آموزش‌وپرورش، می‌گوید: «ابتدا فکر می‌کردم بازنشستگی یعنی انتظار برای مرگ و وحشت بدی از این دوران داشتم؛ اما با ورود به خانه امید دیدگاهم تغییر کرد و احساس امنیت خاصی در دوران بعد از خدمت به من دست داد. اکنون نه‌تنها لذت می‌برم بلکه استعدادهایم شکوفا شده و شعر می‌سرایم و به‌زودی کتاب شعرم به چاپ می‌رسد.»
فرزانه جاودانی، بازنشسته دانشگاه علوم پزشکی، می‌گوید: «من در آستانه بیماری آلزایمر قرار داشتم، اما شعرخوانی باعث شد تغییر کنم. اکنون با شعر زندگی می‌کنم چون کارکرد مثبتی در زندگی‌ام داشته و نوعی درمان روحی برایم محسوب می‌شود. هنگام حضور در کلاس حافظ‌خوانی از تمام مشکلات زندگی دور می‌شوم و روحیه‌ام شاد می‌شود.»
علی صالحی، یکی دیگر از بازنشستگان آموزش‌وپرورش کرمان، با بیان اینکه روح حاکم بر کلاس‌های حافظ‌خوانی باعث شده سلامت روحی و جسمی‌اش ارتقا یابد، می‌گوید: «صندوق بازنشستگی نتیجه مطلوبی از سرمایه‌گذاری فرهنگی و اجتماعی در خانه امید می‌گیرد، چون ما فرزندانمان را با ایرانی بودن و روح عرفان و شعر در زندگی بیشتر آشنا می‌کنیم و تأثیر آن را بر زندگی خود می‌بینیم. سرزندگی و روح پویایی از عرفان ما ایرانی‌هاست که در اینجا دوباره متولد شده است.»
شوکت قلی‌زاده، بازنشسته آموزش‌وپرورش، می‌گوید: «از طریق دوستان فرهنگی خود با خانه امید بازنشستگان آشنا شدم و نزدیک به هفت سال است که به همراه همسرم در کلاس‌های حافظ‌خوانی شرکت می‌کنم. دورهمی و شعردرمانی تأثیر شگرفی بر کیفیت زندگی ما گذاشته است. علاقه ذاتی ما ایرانیان به شعر و شاعری بسیار زیاد است، چون با غزل‌های حافظ و سعدی بزرگ می‌شویم و زندگی می‌کنیم.»
«مهر خوبان» عنوان کتابی است که به گفته بازنشستگان کرمانی ثمره حضور چندساله‌شان در کلاس‌های شعر و حافظ‌خوانی خانه امید است و به‌زودی به چاپ می‌رسد. رحمت‌الله صالحی، بازنشسته آموزش‌وپرورش، در این باره می‌گوید: «این کتاب نام خود را از خانه مهر گرفته است. بازنشستگان مستعد شاعری با حضور در کلاس‌ها استعدادهایشان شکوفا شده و شعرهای زیادی سروده‌اند که به‌مرور زمان جمع‌آوری شده و به‌عنوان اولین کتاب شعر خانه امید به‌زودی به چاپ می‌رسد.» وی ادامه می‌دهد: «این کتاب شامل ۱۵۰ شعر از ۳۸ بازنشسته شاعر خانه امید است و قرار است درآمد حاصل از آن به نفع کودکان سرطانی هزینه شود. قیمتی روی جلد آن درج نشده تا هر کس با توجه به توان مالی خود بابت این کتاب مبلغی برای کمک به کودکان سرطانی بپردازد.»