طالبی چرا و چگونه سرمربی تیم ملی ایران شد؟

به گزارش ایسنا، جلال طالبی تنها مربی ایرانی است که توانسته با تیم ملی ایران در جام جهانی به پیروزی برسد. او به همراه تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی ۹۸ فرانسه مهم ترین پیروزی تاریخ فوتبال ایران را در دیدار با آمریکا رقم زد. شاگردان طالبی بعد از شکست مقابل یوگسلاوی در بازی نخست، در مقابل آمریکا که بعدها به بازی قرن مشهور شد، به برتری ۲ بر یک رسید.

اما این همه ماجرا نیست! طالبی قبل از رقم زدن اولین پیروزی ایران در جام جهانی در یک جا به جایی پر سر و صدا جانشین تومیسلاو ایویچ شد؛ مردی که به عنوان یکی از مربیان شناخته شده فوتبال جهان به تیم ملی آمد و ماه ها بر سر این تیم بود اما بعد از باخت ۷ بر یک ایران مقابل رم، شبانه در پایتخت ایتالیا برکنار شد و جلال طالبی در فاصله یک ماه تا جام جهانی سکان هدایت ایران را برعهده گرفت.

ماجرای آمدن جلال طالبی به تیم ملی با اظهارات ایویچ مبنی بر اینکه بازیکنان مقابل رم کم‌کاری کردند تا ایویچ برکنار و طالبی سرمربی شود، پیچیده‌تر هم می‌شود. برای بازخوانی کامل این ماجرا، ابتدا با جلال طالبی آشنا شویم که به اعتقاد پیشکسوتان از بهترین مهاجمان دهه چهل و پنجاه بود و بعدها از به روزترین مربیان فوتبال ایران به شمار می‌رفت.

جلال طالبی کیست؟

جلال طالبی اکنون در ۸۰ سالگی بین ایران و آمریکا در سفر است. معمولا از اوایل بهار تا پاییز را در ایران سپری می‌کند و مابقی روزها را در آمریکا و کنار خانواده خود است. طالبی از سال ۳۵ تا ۳۸ برای تهران جوان، از ۳۹ تا ۴۶ برای داریی (قدرتمندترین تیم فوتبال ایران در دهه ۴۰) و از ۴۷ تا ۵۰ برای تاج بازی کرد و در نهایت در ۲۷ سالگی به علت مصدومیت کفش‌های خود را آویخت.

طالبی به سرعت وارد عرصه مربیگری شد. قصر یخ، دارایی، جوانان ایران، الخلیج امارات، گیلانگ سنگاپور، امید اندونزی، بهمن (مدیر فنی)، ایران(دو دوره)، سوریه و طلیعه سوریه از جمله تیم‌هایی هستند که طالبی مربیگری کرده است.

افتخارات طالبی به عنوان بازیکن شامل جام باشگاه‌های تهران (۱۳۴۱، ۱۳۴۶، ۱۳۴۸، ۱۳۴۹) جام حذفی تهران (۱۳۴۰)، قهرمانی کشور (۱۳۴۱)، جام باشگاه‌های آسیا (۱۹۷۰)، لیگ ایران (۱۳۴۹)، جام میلز هندوستان (۱۹۶۹، ۱۹۷۰، ۱۹۷۱)، مدال نقره بازی‌های آسیایی ۱۹۶۶ و و حضور در المپیک ۱۹۶۴ (بازیکن) و به عنوان مربی شامل جام باشگاه‌های تهران (۱۳۵۳)، دسته دوم امارات (۱۹۸۲)، لیگ و جام حذفی سنگاپور (۱۹۹۶) است.

طالبی چطور به تیم ملی نزدیک شد؟

زمانی که ایویچ سرمربی تیم ملی ایران بود، جلال طالبی هدایت بهمن را برعهده داشت. جلال طالبی درباره اولین برخورد خود با ایویچ می‌گوید: « هنوز تیم ملی به اردوی بروجرد نرفته بود که ایویچ سر تمرین بهمن آمد و گفت چند بازیکن خوب تیمم را به او معرفی کنم. ستار همدانی، علی لطیفی و محمد نوازی را معرفی کردم. نوازی را نگه نداشت اما لطیفی و همدانی را برای جام جهانی نگه داشت. این اولین دیدار من و ایویچ بود. قبل از آن، او را از نزدیک ندیده بودم.»

جلال طالبی اولین بار با تماسی از سوی صفایی فراهانی رو به رو می‌شود و به عضویت کمیته فنی فدراسیون فوتبال در می‌آید: « چهار ماه از حضور در بهمن نگذشته بود که سرپرست تیم پیغام داد صفایی فراهانی، رییس فدراسیون فوتبال می‌خواهد من را ببیند. این جلسه نخستین باری بود که او را می‌دیدم. گفت قصد داریم کمیته فنی تشکیل بدهیم و شما هم عضو شوید. مرحوم امیرآصفی هم عضو کمیته بود. بار اول عذر خواهی کردم و گفتم آقای صفایی من گرفتار بهمن هستم و هنوز شناخت خوبی از این تیم ندارم. نمی‌خواهم در کارم فاصله بیفتد.»

کودتا علیه ایویچ در بروجرد؟

ایویچ بعد از برکناری از تیم ملی ایران در چندین مصاحبه از کودتا علیه خود در اردوی بروجرد گفته است. اردوی تیم ملی در بروجرد در حالی برگزار شد که تا قبل از آن سابقه نداشت تیم‌های باشگاهی یا ملی راهی این شهر شوند اما ایویچ برای افزایش قدرت بدنی بازیکنان، اردویی را در بروجرد ترتیب می‌دهد که قبل از آن سابقه نداشت. در همین اردو سخت‌ترین تمرینات برگزار می‌شود و بسیاری معتقدند بنای موفقیت ایران در جام جهانی از همین‌ جا ریخته شد.

اما این همه ماجرا نیست. وقتی تیم ملی در اردوی بروجرد بود، منصور امیرآصفی و حسن امین‌بخش از منصب مدیر فنی و سرپرست تیم ملی کنار گذاشته شدند و جای خود را به جلال طالبی و ناصر نوآموز دادند. در همین زمان ایویچ به بیژن ذوالفقارنسب، همکار ایرانی و قابل اعتماد خود گفته بود که “به نظر می‌رسد قرار نیست در جام جهانی روی نیمکت شما باشم.”

طالبی درباره این ماجرا می‌گوید: «تیم به بروجرد رفته بود و تا اعزام تیم ملی به ایتالیا برای حضور در جام جهانی ۱۰ روز مانده بود. از فدراسیون روی تلفن خانه پیام گذاشته بودند که صفایی می‌خواهد من را ببیند. او گفت بنا به دلایلی با مرحوم امیرآصفی قصد همکاری نداریم. از شما می‌خواهم تشریف بیاورید و مدیرفنی شوید و به عنوان نماینده من و فدراسیون فوتبال، همراه تیم ملی باشید و در پایان اردو بگویید چه اتفاقی افتاده است. خودم پیشنهاد دادم اگر قرار است تمرین تیم ملی را زیر نظر داشته باشم، جزوه‌ای از تمرینات تیم ملی درست می‌کنم که به کار مربیان جوان‌تر بیاید و همه استفاده کنیم.»

برخورد تند ایویچ با طالبی

ایویچ که بعد از کنار گذاشتن امیرآصفی و امینی بخش احساس خوبی برای ادامه همکاری با تیم ملی نداشت، روی خوبی به انتصاب طالبی نمی‌دهد.

طالبی درباره برخورد تند ایویچ با خود می‌گوید: «اولین برخوردم با تیم ملی زمانی بود که سفارت رم در تهران تیم ملی را به صرف شام دعوت کرده بود. آن‌جا بچه‌ها و ایویچ را از نزدیک دیدم. ایویچ طوری رفتار کرد که مثلا من را ندیده است. بچه‌ها می‌دانستند که من همراه تیم هستم و به این دلیل به ایتالیا می‌روم. می‌گفتند آقای طالبی چشم و گوش آقای صفایی است. روز اولی که تمرین برگزار شد، من روی نیمکت نشستم و از تمرین تیم ملی نت‌برداری می‌کردم که مثلا کارهای سرعتی، استقامتی و بازی درون تیمی انجام شد. ایویچ پیغام داد “چرا اینجا نشستی؟ برو بالا روی سکو بنشین”. این در حالی بود که من ۵۰ متر با زمین فاصله داشتم. روز بعد روی سکوها و بین همهمه هواداران نشستم و دیگر نت‌برداری هم نکردم. شب که به هتل می‌رفتیم، می‌نوشتم بازیکنان چطور تمرین می‌کردند.»

اما ایویچ همچنان ناراحت است. او یک بار دیگر با طالبی برخورد می‌کند. سرمربی سابق تیم ملی درباره این ماجرا می‌گوید: «یکی، دو روز قبل از بازی با رم، احساس کردم اطرافیان چیزهایی به او می‌گویند و او ناراحت است. برای صرف صبحانه به لابی رفتم و دور میز آن‌ها نشستم. آقای ذوالفقارنسب و مالکی هم بودند. از ایویچ اجازه گرفتم و نشستم. او بدون مقدمه گفت: “شما به ایتالیا آمدید که به من بگویید چطور فوتبال بازی کنم؟” به او گفتم: “به خودم اجازه این کار را نمی‌دهم؛ من آمدم از شما یاد بگیرم”. مجددا ایویچ گفت: “شما آمدید بازیکنان بهمن را به تیم من وارد کنید”. منظور او استیلی، خاکپور و لطیفی بود. احساسم این بود که او نظر مساعدی روی من ندارد و فکر می‌کند مزاحم هستم. به نوآموز گفتم: “برای من بلیط بگیر که به تهران برگردم. اگر من این‌جا باشم برای تیم مشکل ایجاد می‌کنم.” نوآموز گفت: “نمی‌توانم اجازه دهم تو ایتالیا را ترک کنی. صفایی برای بازی با رم می‌آید و آن موقع با خودش صحبت کن.” دیگر در تمرین‌ها هم شرکت نمی‌کردم و گفتم با آمدن صفایی من ایتالیا را ترک می‌کنم. یک روز مانده به بازی با رم مادر صفایی فوت کرد و او به ایتالیا نیامد و در نتیجه از ماجرا هم خبردار نشد.»

شکست سنگین ایران مقابل رم و برکناری ایویچ

تیم ملی در یک بازی دوستانه به مصاف تیم آاس رم می‌رود و ایران با ترکیبی زیر و رو شده در زمین ظاهر می‌شود و خیلی از بازیکنان در پست خود نیستند اما نتیجه کاملا غیر منتظره است. ایران با نتیجه ۷ بر یک شکست می خورد. هیچ دفاعی از سوی ایویچ قابل قبول نیست و فدراسیون فوتبال ساعت سه بامداد دستوربرکناری ایویچ را صادر می‌کند و جلال طالبی به عنوان سرمربی ایران انتخاب می‌شود.

تنها چند روز پس از شکست مقابل رم، تیم ملی با مربی جدید مقابل اینترمیلان قرار گرفت و این تیم را ۴-۱ مغلوب کرد تا اتهام توطئه و کودتا علیه مربی خارجی قوت بگیرد.

طالبی درباره قبول هدایت تیم ملی می‌گوید: « بعد از بازی به خاطر هفت گلی که دریافت کرده بودیم، تا سه صبح بیدار بودیم. همه بازیکنان عصبی بودند. صفایی با من تماس گرفت و گفت «تصمیم به قطع همکاری با ایویچ گرفتیم و او از این لحظه سرمربی نیست و به او گفتیم با سفارت ایران در ایتالیا تسویه حساب کند. با توجه به شناخت‌تان از تیم، شما مسئولیت تیم را برای جام جهانی دارید. قبول می کنید؟» به صفایی گفتم پنج دقیقه وقت بدهید تا فکر کنم. من تمام عمرم را در فوتبال گذاشته‌ام. مربی و بازیکن تیم ملی بودم. دوره‌های مربیگری را رفتم. اگر الان قبول نکنم، پس برای چه هستم؟ اگر قبول نکنم، از همین اول شکست خورده‌ام. به اضافه این که، قابلیت بچه‌های خودمان را می‌دانستم و به آن‌ها ایمان داشتم. هنوز پنج دقیقه نشده بود که صفایی مجددا زنگ زد و گفتم اگر شما حمایت می‌کنید، هدایت تیم ملی را قبول می‌کنم.»

نتایج درخشان ایران در جام جهانی

تیم ملی به سرعت آماده جام جهانی‌ای می‌شود که به جرات می‌توان گفت یکی از پرحاشیه ترین حضورهای ایران در این مسابقات است. تیم ملی بعد از باخت مقابل یوگسلاوی که روی ضربه ایستگاهی میهایلوویچ به نکیسا رقم خورد، جلوی آمریکا به برتری دو بر یک می‌رسد اما شکست دو بر صفر مقابل آلمان پایان راه است.

جلال طالبی یک جمله جالب دارد. او می‌گوید که ماموریت ایران در جام جهانی ۹۸ شکست آمریکا بود!: «فراموش نکنید ایران و آمریکا در شرایطی در جام جهانی به هم رسیدند که شاید جنگ نمی‌کردند ولی برخوردهای سیاسی داشتند. تنش‌هایی وجود داشت. یکسری از سران نظام برای بازی ایران و آمریکا به فرانسه آمدند که الان هم در مملکت پست و مقامی دارند. بعد از بازی همه خوشحال به رختکن آمدند و با من روبوسی کردند. ولی به طور کلی می‌پذیرم که گویا ماموریت ما در جام جهانی فقط بازی با آمریکا بود و بعد از آن انگار ماموریت مان تمام شده بود. این حرف را قبول دارم که اگر آن شرایط پیش نمی‌آمد ما جدی‌تر مقابل آلمان بازی می‌کردیم. نباید بازیکنان فکر می‌کردند ماموریت ما همان یک بازی بوده است.

طالبی اعتقاد دارد خیلی ها در انتظار شکست تیم او و نابود کردنش بودن چرا که او ساکن آمریکا بود: «متاسفم که بعد از سال ها بگویم، شب شکست آمریکا بعضی ها منتظر بودند تیم ملی ببازد. هدف آنها این بود که بریزند سر من. مشکل شان من بودم. دوست نداشتند سرمربی تیم ملی باشم. ولی نمی دانستند آن بازی برای حیثیت یک ملت است. درست یا نادرست من آنجا بودم و حالا حریفمان آمریکا بود. حتی برایم با فونت های درشت تیتر نوشته بودند ولی وقتی تیم ملی برد، همان تیترها و نوشته هایشان را پاره کردند و به آشغالی ریختند. آن‌ها با نوشته هایشان می خواستند من و زن و بچه ام را نابود کنند. چیزهای شرم آوری بود که نمی توانم درباره شان حرف بزنم. می خواستند بنویسند جلال طالبی ایران را به آمریکا فروخته است. ولی خدا را شکر با دعای مردم، تلاش بچه ها و کمک های غیبی برنده شدیم. به هر حال نیت ما پاک بود. بنده در فوتبال نه اختلاس کردم و نه بهره برداری غیر ورزشی. بچه‌ها هم صادقانه برای تیم ملی جان کندند و با تمام وجود بازی کردند. آن پیروزی مال یک نفر نبود. متعلق به همه مردم ایران و حتی ایوویچ بود که واقعا برای تیم تیم زحمت کشید.»

آیا طالبی در کودتا علیه ایویچ نقش داشت؟

جلال طالبی به طور کلی فرضیه کودتا را غیر ممکن می‌داند. او می‌گوید: «من خبری از کودتا علیه ایوویچ در تیم ملی ندارم ولی هنوز از هر بازیکنی می پرسم می گوید ایوویچ خیلی خوب بود و حیف. وقتی بازیکنان اینقدر او را دوست داشتند، چطور می شود کودتا کرده باشند؟ من نمی توانم این موضوع را درک کنم که بازیکن تیم ملی به زمین برود و ۷ گل بخورد تا مربی عوض شود. من هیچوقت در زندگی ام فکر نکرده ام که بازیکنم کم کاری کرده است. نمی توانم بگویم در جام ملت های ۲۰۰۰ این اتفاق افتاد. هیچوقت چنین چیزی را نمی توانم باور کنم. اینکه یک کارمند حقوق بگیرد و بخواهد از کارش بدزدد. پس هیچوقت فکر نکردم که در جام ملت های ۲۰۰۰ لبنان بازیکنان کم کاری کردند.»

خداحافظی از تیم ملی بعد از جام جهانی

با وجود نتایج راضی کننده ایران در جام جهانی، جلال طالبی تصمیم به کناره‌گیری از تیم ملی گرفت و منصور پورحیدری گزینه پیشنهادی او به صفایی فراهانی بود. طالبی می‌گوید: «به خاطر فشار روحی و روانی موجود، درباره برخی مسائل نگران بودم. من در محیط دیگری تربیت شده بودم. رفتار من با مربی و بازیکنان بزرگ‌تر به شکل دیگری بود. از جام جهانی که برگشتم، گفتم اجازه دهید مرخص شوم و بروم و همین طور هم شد.»

به گزارش ایسنا، بعد از قهرمانی ایران در بازی‌های آسیایی ۱۹۹۸ پورحیدری تصمیم به جدایی از تیم ملی و حضور در استقلال گرفت. در پی این اتفاق، صفایی فراهانی، رییس وقت فدراسیون فوتبال مجددا سرمربی‌گری تیم ملی را به طالبی پیشنهاد کرد. با این حال تیم طالبی در جام ملت‌های ۲۰۰۰ لبنان چندان موفق نبود. تیم ملی در این رقابت‌ها در مرحله یک چهارم نهایی با شکست مقابل کره‌جنوبی که در وقت‌های اضافه و با قانون گل طلایی رقم خورد، از بازی‌ها کنار رفت.

یکی از موضوعاتی که پیرامون تیم‌ملی تحت هدایت جلال طالبی وجود داشت، حواشی فراوان آن بود. جلال طالبی درباره حواشی بازیکنان در جام ملت‌های لبنان می‌گوید: «بعد از تساوی با تایلند، یکی از خبرنگاران اماراتی گفت که چندتا از بازیکنان ایران، ساعت چهار صبح به اشتباه به هتل خبرنگاران آمده بودند و پولی برای برگشتن به هتل نداشتند و ما برای آن‌ها تاکسی گرفتیم. من که دستم را بو نکرده بودم و همان بازیکنان را در بازی با تایلند در ترکیب گذاشتم. نمی‌دانستم که آن‌ها استراحت نکرده‌اند.

همچنین درباره این رقابت‌ها گفته می‌شود که خیلی از بازیکنان ایران که در باد موفقیت‌های گذشته خوابیده بودند، انگیزه‌ای برای ارائه بازی خوب نداشتند و از آن طرف به بازیکنان جوان‌تر هم میدان نمی‌دادند. در نهایت مجموع این حواشی باعث شد که تیم قدرتمند ایران در جام ملت‌های ۲۰۰۰ به راحتی از این رقابت‌ها حذف شود.